Lúc nào bà cũng xót thương , đứa con gái của bà . Đã 45 năm nay , luôn luôn bà tự trách mình ngu dốt . Không biết chọn ngày lành tháng tốt mà sinh con .
Đứa con gái bà , xinh đẹp , thông minh , tâm tính phúc thiện , nhân từ . Thế mà ! Đường tình duyên thì làm sao lại chìm nổi lênh đênh đến vậy ?
Hai mươi nhăm năm trước , khi đang học năm thứ hai một trường đại học . Nó vào trường với điểm thủ khoa , và học giỏi có tiếng . Thế rồi ! " Tiếng sét ái tình " đánh nó gục ngã .
Một cậu thanh niên cùng trường . Sau tám năm học mới tốt nghiệp , nhưng lại rất khéo ăn nói , đã hút mất hồn vía nó . Đến lúc , không thể dấu được nữa . Nó đưa " người ấy " về nhà , ra mắt bố mẹ , và xin phép cho chúng được gắn bó với nhau . Thầy giáo tương lai , sau khi nói những lời thăm hỏi ân cần tình cảm , thì thề rằng :
- Nếu bố mẹ thương , chấp nhận cho làm con cái trong nhà , sẽ yêu thương chăm sóc con gái bà suốt đời .
Hôm ấy , chồng bà vắng nhà , ông đi công tác miền nam . Bà nói với tế tử tương lai thế này :
- Anh chị đủ tuổi , đủ trí khôn , và đủ quyền ( theo luật pháp ) . Để quyết định việc hôn nhân của mình . Nếu anh chọn con gái bác , và nó cũng chọn anh . Thì bác không có lý do gì phản đối . Có đều , anh còn cha mẹ , cho nên việc trăm năm của anh , phải được cha mẹ chấp thuận . Anh về mời cha mẹ anh đến đây . Đó là việc thứ nhất . Việc thứ hai , bác muốn nói là :
- Anh tốt nghiệp rồi , phải theo sự phân công , công tác mà đi làm . Con gái bác , còn hai năm nữa mới tốt nghiệp . Bác có trách nhiệm nuôi nó ăn học . Đến khi có được mảnh bằng đại học trong tay . Thì cũng phải đi làm . Khi con cái đã thành gia thất rồi . Cha mẹ không có trách nhiệm phải nuôi dưỡng nữa . Mà chỉ giúp đỡ trong phạm vi có thể . Thứ ba , việc này bác cứ nói trước , có thể không sẩy ra , ấy là :
- Bác trai , tuy làm vụ trưởng vụ tổ chức , nhưng của nghành công nghiệp . Không liên quan và cũng không quen biết ai , trong nghành sư phạm mà anh vừa ra trường . Nên không có khả năng xin việc , hoặc can thiệp gì vào chuyện phân công , công tác của anh . Mong anh hiểu cho .
Tế tử tương lai vâng lý nhí trong mồm , và đôi mắt thì cứ nhìn xuống đất . Thỉnh thoảng mới ngước lên , nhìn trộm bà một cái thật nhanh . Sau bữa cơm gia đinh thân mật , hai đứa vui vẻ xin phép đèo nhau vào trường .
Một tuần , hai tuần , một tháng , hai tháng . Không thấy anh ta quay trở lại . Bà bảo con gái :
- Anh ấy không muốn cưới con , mà chỉ muốn " cưới " cái chức vụ trưởng của bố, cái hộ khẩu Hà Nội , và căn nhà trung tâm thủ đô của chúng ta thôi . Khi nói chuyện với anh ấy , mẹ đã linh cảm thấy đây là người không trung thực .
Con gái bà không tin . Nó bảo hay gia đình anh ấy có khó khăn gì ? Bà thương con gái , nên đành cắn răng , làm cái việc xấu hổ , mà cổ nhân vẫn mỉa mai gọi là " cọc đi tìm trâu " hộ con . Bà viết một bức thư . Kể về lời cầu hôn của anh ta , sự đồng ý của bà , và hoàn cảnh hiện tại của con gái . Không quên nói rằng : gia đình bà không cần đòi hỏi mâm cao lễ trọng gì cả . Và gửi cho thân phụ anh ta , làm giám đốc của một công ty thực phẩm về nghành muối ở tỉnh Nam Định .
Bà và con gái chờ mãi ... Chờ mãi ... Chẳng thấy tin , và cũng chẳng thấy người .... Con gái bà thế là phải bỏ học .
Đứa cháu ngoại ấy , ... Năm nay vừa tốt nghiệp học viện ngân hàng ,
Năm đứa trẻ lên 3 tuổi , lúc này bà đã nghỉ hiu . Lại có một thanh niên , là trai tân hẳn hoi , đến xin cầu hôn con gái bà . Anh này người Hà nội , bố là sỹ quan trong quân đội . Bản thân anh cũng tốt nghiệp trường y của quân đội . Bà cùng với gia đình anh ta cương quyết phản đối . Lý do là : con gái bà đã một lần giang giở , không xứng với anh ta . Sợ rằng ... Nhưng trước quyết tâm sắt đá của anh ta . Hai bên gia đình đều phải đầu hàng . Lễ hỏi , lễ cưới đủ đầy theo thuần phong mỹ tục cổ xưa , nhưng đều nhẹ nhàng đơn giản . Con gái bà bước lên xe hoa , với bộ áo dài cổ điển đơn sơ , nhưng vẫn đẹp rỡ ràng . Mang theo về nhà chồng cả một đứa con nhỏ .
Một năm sau . Nó lại sinh cho nhà chồng một thằng cháu trai kháu khỉnh , giống bố như tạc . Hai bên gia đình đều vui mừng . Chuyện cũ đã nguôi ngoai . Những tưởng chiếc thuyền kia đã êm dầm nơi bến lặng ...
Ngày ấy là cuối thập niên 80 . Nền kinh tế đất nước đang lâm vào tận cùng của sự bế tắc . Công nghiệp , nông nghiệp lạc hậu . Nên lương thực , thực phẩm , và hàng hoá tiêu dùng , lúc nào cũng thiếu đói . " người ta " in và phát phiếu , cung cấp cho cán bộ nhà nước được mua từ mớ rau muống , hạt muối ăn . Đến bánh xà phòng giặt , và thước xô màn cho phụ nữ . Phiếu in có nhiều loại . Từ A ... Đến E ... Đến ... N ... Ôi ! Chữ nghĩa của tổ tiên thật vô cùng sâu xa , thâm thuý . Khen thay ... " kẻ nào " khéo biết chọn. Chữ đặt tên :
A là chữ đầu của từ " Anh " đấy . Mà đã là " Anh " thì quyền to chức lớn rồi . Chả là " quyền huynh , thế phụ " ư !
E là chữ đầu của từ " Em " đấy , làm Em thì phải " ăn thèm , vác nặng " chứ !
Còn N ... Là chữ đầu của từ " người " từ " ngoài " từ " nhân dân " .
Đến " Em " còn phải " ăn thèm , vác nặng " , thì có đâu mà phân phối cho " người ngoài " , trong cái " kho " rỗng tuếch của quốc gia .
Thế là ... Bọn xấu ! Trời ơi ! Cái bọn xấu mà lại có tý chữ nghĩa , mới tai hại làm sao . Chúng đặt ra những câu thơ , những bài vè dễ hiểu , dễ thuộc . Chả thấy tờ báo hay quyển sách nào giám in . Mà dân Thủ Đô , từ cụ già mắt đã mù đặc , cho tới đứa trẻ chưa biết chữ . Đều thuộc vanh vách :
" Tông đản , chợ của các vua "
" Vân hồ , chợ của bọn a dua nịnh thần"
" Đồng xuân , chợ của thương nhân "
" vỉa hè " chợ của nhân dân anh hùng "
Chả là , đã phân chia ra thứ hạng tem phiếu , thì phải lập ra thứ hạng cửa hàng . Để cung cấp cho các loại tem phiếu đó chứ . Tỷ như : Tông đản chỉ bán hàng cho các loại phiếu A , B . Vân hồ chỉ bán cho loại phiếu C , D chẳng hạn ... Phiếu N của " nhân dân anh hùng " mỗi tháng chỉ được 0,1 kg thịt thôi .
Khi ấy thanh niên đua nhau đi ra nước ngoài làm ăn, nhiều lắm . Họ đi bằng đủ mọi đường . Sang thì đi du học , vừa vừa thì đi thăm thân , kém thì đi xuất khẩu lao động - cái mỹ từ thay cho chữ " làm thuê " ấy mà . Phần lớn là đi Nga . Nước Nga bao la . Người Nga tốt bụng . Hàng hoá Nga nhiều , rẻ và bền . Nhà nào có con đi Nga , coi như được đổi đời . Họ gửi về , bé thì từ viên đá lửa , lưỡi dao cạo râu , vừa vừa thì nồi xong ấm chậu . To thì tủ lạnh bếp điện ,quạt điện ... Ôi thôi ! Thứ gì cũng quý , cũng hiếm , cũng đắt . Cũng nuôi sống được người ở nhà .
Con gái bà về nài nỉ mẹ giúp cho chồng nó sang Nga . Sau 2 tháng , nhờ vả mọi chỗ quen thân , vay mượn tiền bạc , và hoàn tất thủ tục . Con rể bước lên máy bay với nụ cười rạng rỡ , và lời cám ơn mẹ vợ . Con rể không những hôn như mưa trên mặt vợ . Mà còn khoác lên cổ vợ hàng núi lời thề non hẹn biển và viễn cảnh giầu sang .
Ấy thế mà : Người đi , đi mất , không về
Để cho gió thổi lời thề lên mây
Con gái bà hắt hiu như cái bóng tàn . Một mình kiếm sống , nuôi con . Còn bà thì còng lưng trả nợ đạy cho con rể . Đến một ngày kia ... Người mẹ chồng nó , chẳng biết vì tuổi già , vì đau thương do cái tang của bố chồng nó . Hay vì thương đứa con dâu còm cõi đợi chồng . Đã ôm lấy nó khóc , mà bảo rằng :
- Con ơi ! Cái thằng bạc tình , bạc nghĩa , bất nhân , bất hiếu ấy . Nó đã lấy vợ khác ở nước ngoài rồi . Mẹ không chấp nhận đâu . Mẹ chỉ nhận con thôi . Hai người đàn bà một già , một trẻ ôm nhau khóc . Nó xin phép nhà chồng đưa con ra ở riêng . Cái thuyền tình nhỏ nhoi bé tý kia lại lênh đênh nơi sóng dập , gió vùi .
Gửi con lại cho bà , nó vào tận Lâm Đồng kiếm việc làm . Nó thông minh , xinh đẹp , lại khá thành thạo Anh ngữ , Pháp ngữ . Xứ tây nguyên hiếm người , nên họ không câu nệ về bằng cấp , mà chỉ cần năng lực thôi . Nó xin được chân trợ lý ngoại giao cho tư lệnh một binh đoàn , trấn giữ biên cương . Công việc vừa nhàn lại vừa sang . Đồng lương và phụ cấp quân đội cũng dư giả . Đã mấy lần nó xin đón con đi , nhưng bà chưa cho . Bà thương cháu . Xứ biên cương rừng thiêng , nước độc , ruồi vàng, bọ chó , gió tây ấy . Trẻ con chịu sao thấu !
Cháu ở nhà với ông bà ngoại . Những năm ấy ông bà đã nghỉ hiu cả . Nhà 5 , 6 miệng ăn chỉ trông vào 2 suất lương hiu ít ỏi . Chả là lúc đó , hai người con sau của bà còn đang học đại học mà . Tháng tháng , sau khi lĩnh lương hiu , bà mua gạo , dầu hoả , mắm muối , và khoảng 2 kg thịt phiếu . Là tiêu chuẩn 1 tháng của cả nhà . Thế là hết cả tiền lương và cả phiếu . Gạo thì có thể ao lào ra , mà chia thành 30 ngày được . Chứ thịt thì làm sao đây ? Thôi thì , tý nạc lọc ra , làm ruốc cho cháu . Tý mỡ rán lên , cho vào cái lọ . Cũng lại phải chia ra , mỗi bữa quấy bột cho cháu một thìa cà phê . Ông bà và hai vị cử nhân tương lai , không nói là tháng , mà có khi cả năm , cũng chả biết mùi vị của miếng thịt thế nào ?
Lại là cái bọn xấu có tý chữ nghĩa ấy . Chúng đặt ra những bài thơ , đường luật hẳn hoi . Đúng là " thất ngôn tứ tuyệt " . Đọc lên nghe đến não lòng .
Nhân phẩm ngày nay hạ giá rồi
Chỉ còn thực phẩm giá cao thôi
Lương tâm , lương bổng đều vô nghĩa
Chân lý , chân giò cũng thế thôi !
Ôi ! Thật là báng bổ ! ... Sách thánh hiền từ cổ xưa dậy chẳng có sai " Đói khổ sinh đạo tặc " mà ! Bọn " Đạo tặc " ấy , chúng phân chia xã hội thời bấy giờ , ra thành nhiều giai tầng , theo hình chóp nón . Rồi căn cứ vào các thứ hạng tem phiếu A, B , C , D , E , N ... Mà bảo rằng : Trong cái giai tầng xã hội hình chóp nón ấy . Của cải được phân phối từ trên xuống , cuốc xẻng được phân phối từ dưới lên . Thật là láo quá ! Mà cũng thật là đúng quá ! Quái gở ở chỗ láo lại là đúng , đúng thì lại láo . Thế mới biết " Chân lý chỉ là phạm trù lịch sử thôi , còn sự thật mới là phạm trù vĩnh cửu "
Sự thật lúc bấy giờ là : " cả dân tộc đói khổ , rách rưới , cả dân tộc suy dinh dưỡng " . Con gái bà . Trong một lần công cán ra Hà Nội . Thấy tình cảnh như vậy , đã xin đón con nó đi . Cũng là để đỡ vất vả cho ông bà .
Mẹ con nó đưa nhau vào Tây nguyên . Bà thương cháu . Hàng tháng trời , đêm ngày cứ âm thầm khóc . Thôi thì... Ông Trời khắt khe và keo kiệt . Cho người ta cái này , lại lấy của người ta cái kia . Mẹ con nó phải chịu cảnh rừng thiêng , nước độc . Bù lại , không phải chịu đói khổ như ở nhà . Ngày ấy , điện thoại chưa có . Hà Nội với Tây nguyên cứ xa biền biệt . Vài ba tháng mới nhận được một lá thư viết vội . Thấy nét chữ của nó , thì yên tâm là vẫn còn con , còn cháu. Thế thôi ! Chứ cái sự vui buồn , sướng khổ , thì không biết được . Lá thư nào con cũng khoe rằng : " con và cháu khoẻ lắm , vui lắm " . Nhưng bà biết nó cũng như bà thôi . Bà bị APXE phổi , nằm viện 3 tháng giời , xuýt chết ! Mà thư nào viết cho con ' mẹ cũng khoẻ lắm . Bà còn cấm cả nhà không được cho nó biết . Thế mới hay : " Trăm ngàn sự dối trá , sự nào cũng dẫn tới cái bất thiện . Duy chỉ có dối trá để che dấu nỗi đau đớn của mình . Xem ra lại dẫn tới sự thánh thiện " .
Những năm cuối cùng của thập niên 80 ấy. Sau tận cùng của sự bế tắc . Cái cánh cửa quyền lực ở đâu đó có hé ra một chút . Cổ nhân dậy rằng " cùng tắc biến " mà . Ngoài chợ đã thấy có người bày bán quả chanh , quả ớt , mớ rau , con cá . Thậm chí dăm kg thịt , dấu trong túi xách . Cả người mua , lẫn người bán đều mắt trước , mắt sau , như buôn bạc giả . Khốn khổ thay , có cái mà mua thì lại không có tiền . Sau cái " trận " đổi tiền khủng khiếp 10 ăn 1 ấy . Có người bán cả con bò , giửi tiền vào ngân hàng " tiết kiệm " ,vài tuần sau lấy ra chỉ mua được vài cân thịt thôi !
Ở thập niên 70 , cái đói cái khổ , cái nghèo , có nguyên do , có tên gọi hẳn hoi . Tên gọi của nó là : Đế quốc Mỹ , bọn việt gian bán nước Ngô đình Diệm , Nguyễn văn Thiệu ... Cái đói, cái nghèo còn được đánh bóng giát vàng bởi cuộc chiến tranh cứu Nước vỹ đại . Trước cái sự mất còn của dân tộc thì sự đói nghèo thật là nhỏ nhoi .
Mười lăm năm sau , vẫn cái đói , cái nghèo ấy . Nhưng nó đã được mang tên khác rồi . Đó là
" thời kỳ quá độ " . Lại khen thay cho " kẻ nào " tài giỏi , biết chọn chữ , đặt tên . " Quá độ " tức là đang đi trên đường đấy ! Mà đang đi thì tất là phải mệt , phải vất vả, phải đói khát rồi . Đến đích mới sung sướng chứ . Thế là ... Cả dân tộc ... Già trẻ , gái trai , nam thanh , nữ tú ... Lại hăm hở đi tìm cái đích sung sướng , có tên gọi là " Xã hội chủ nghĩa " . Cái đích ấy , ai cũng nhìn thấy , ai cũng sờ thấy . Nó là hàng chữ trang trọng , luôn toả ra ánh hào quang , trên đầu trang nhất của các văn kiện , từ lớn nhất đến nhỏ nhất , trong cuộc sống hàng ngày .
Thế nhưng ...cái đích có ánh hào quang rực sáng ấy ở đâu ? Xa hay gần ? Đi bao nhiêu ngày nữa ? Bao nhiêu năm nữa mới tới ? . Đi về phương đông ? Phương tây ? Phương nam ? Hay phương bắc ? . Thì không ai biết ! Nên bọn thanh niên ( cũng là bọn xấu thôi ) , mới chế một bài hát thế này :
Thanh niên ta quyết
Tiến lên hàng đầu
Hàng đầu ta biết đi đâu ?
Đi đâu , ta cũng hàng đầu mà đi !
Thật là vừa khôi hài , vừa chua xót !
Người ta dùng quân đội , công an , đó là lực lượng chuyên chính của cơ quan quyền lực mà . Những lực lượng ấy đứng vào nàng ngũ tiên phong . Thì ai giám nói nửa từ không đây ?
Con gái bà lại phải giửi con nó về cho ông bà , để cùng với quân đội đi " làm kinh tế " là trồng lúa nương , trồng sắn , trồng khoai .... Lời cổ nhân dậy thật chẳng vứt đi đâu chữ nào .
" Nhất sỹ nhì nông "
" Hết gạo chạy rông "
" Nhất nông nhì sỹ ! "
Thế là ... Cơ quan nào cũng đua nhau bỏ văn phòng đi " tăng gia tự túc " . Thôi thì ... Lãng phí nhân công ... Không có gì đáng kể . Bởi lẽ có ngồi văn phòng , thì 10 người cũng đến 4 người không có việc làm ấy mà . Chả thế ... Các cơ quan nhà nước đều được bọn xấu mỉa mai gọi là : nơi " sáng cắp ô đi , tối cắp ô về còn cả ngày thì đến ngồi chơi xơi nước "
Buồn thay ! Cái sản phẩm " tăng gia tự túc " ấy thu hoạch được , củ sắn , củ khoai thì dài như giây thừng , giây chão . Mười hạt lúa thì đến năm hạt không có gạo . Củ khoai tây , thật không giám nói ngoa ... Lớn chỉ bằng trứng ... Cút , bé chỉ bằng ... Hòn bi ve ... Thành tựu thu về còn ít hơn chi phí bỏ ra . Thế nhưng ... Vẫn có ối cơ quan được nhận bằng khen , giấy khen ... Thậm chí cả huân huy chương nữa ... Phong trào mà ...
Hai năm sau ... Con gái giửi thư về , nhờ bố mẹ đưa cháu vào Vũng tầu . Vì nó đã xin được việc làm ổn định , ở một nhà máy sản xuất giầy của Hàn Quốc . Nó thuê được chỗ ở và đồng lương cũng tàm tạm . Nhận thư con , bà chẳng biết nên vui hay nên buồn . Nhưng rất băn khoăn lo lắng , không biết lý do gì ? Đã khiến nó chuyển từ quân đội sang công nhân làm giầy ? . Quân đội đuổi nó ! ... Hay nó không chịu được gian khổ mà bỏ quân ngũ ? ... Thôi thì ... Hàng trăm câu hỏi ngổn ngang ...
Ông , cháu lên tầu vào nam . Đường đi giằng giặc , ông già , cháu bé . Ruột bà cứ nóng như lửa đốt . Mười ngày sau , bà nhận được thư chồng . Trời đất quỷ thần ơi ! ... Lại là " tiếng sét ái tình " nơi miền biên ải xa xăm kia đánh nó tan tác . Thư ông kể rằng : " nó xác xơ tiều tuỵ , cùng với đứa trẻ sắp ra đời , chạy trốn khỏi quân ngũ . Chạy trốn khỏi mối tình vô vọng . Bà xót xa đau đớn , đêm nào cũng khóc . Con ơi ! Đầu xanh có tội tình gì ?
Sau này nó nói với bà rằng : " nếu không vì thương những đứa trẻ , thì lần ấy nó đã quyên sinh " . Bà hiểu nó . Quả thật , cuộc sống của nó lúc bấy giờ khổ gấp ngàn lần cái chết. . Ôi ! Con gái bà !
Một nách mấy đứa con thơ , thân phận làm thuê , đồng lương ít ỏi . Một căn phòng trọ dầu dãi nắng mưa . Một goá phụ mới 25 tuổi , và những đứa con côi . Mồ côi khi cha chúng vẫn còn sống nhởn nhơ đâu đó . Trời cao , Đất dầy ơi ! Các ngài có biết rằng trẻ mồ côi sống , khổ gấp trăm lần mồ côi chết hay không ? Còn cái bọn bất nhân bạc tình bạc nghĩa kia . Các ngươi phải hiểu rằng : " Dù kiếp trước con gái ta có nợ nần gì các ngươi đi nữa . Thì những đứa trẻ này , cũng không phải trả thay cho mẹ nó . Nhũng đứa trẻ không phải là con nợ . Mà chúng chính là chủ nợ của các ngươi . Những giọt máu lưu lạc này , sẽ đời đời , kiếp kiếp hành hạ , gặm nhấm
" lương tâm " các ngươi . Nếu các ngươi còn có cái gọi là " lương tâm " . Còn nếu các ngươi không thấy ăn năn hối hận gì ? Thì quả thực các ngươi không bằng loài chó lợn !
Con gái khổ cực quá , các cháu nheo nhóc quá . Ông lão không đành lòng bỏ chúng lại mà về . Ông ở lại . Thế là bố con , ông cháu nuôi nhau bằng đủ các nghề . Ngoài đồng lương làm thuê còm cõi , buổi tối con gái bà phải bán , từ con ốc vặn , tới bát bún riêu . Giữa thành phố Vũng Tầu xa hoa lộng lẫy . Con cháu bà có khác chi những kẻ tha hương , khất cái .
Một thời gian sau , cái nhà máy giầy Hàn Quốc kia , thấy nó có năng lực , có trách nhiệm , lại biết ngoại ngữ . Đã cất nhắc nó lên làm ở phòng xuất nhập khẩu . Đỡ vất vả , mà đồng lương cũng được tăng . Hàng xóm thấy nó biết ngoại ngữ , thì đề nghị nó mở lớp dậy tiếng Anh , tiếng Pháp cho con cháu họ . Có người còn mời nó về ở nhà họ không lấy tiền , để kèm con họ học vào buổi tối . Cuộc sống đã dễ thở hơn một chút . Hàng đêm nó không phải bán bún riêu , bún ốc nữa . Đứa cháu sinh ra không biết mặt cha ấy , đã hơn 1 tuổi .
Thế rồi ! ... Cuộc khủng khoảng tài chính châu Á lại vùi dập cái gia đình nhỏ nhoi khuyết thiếu của nó . Mới nghe , tưởng là vô lý . Khủng khoảng tài chính châu Á cơ ! Liên quan gì đến mình ? Có đấy ! Châu Á khủng khoảng , cái nhà máy giầy xuất khẩu của Hàn Quốc kia , không bán được hàng . Thế là máy ngừng chạy . Công nhân nghỉ việc . Giầy tồn kho không ai mua . Giầy bán rồi không lấy được tiền . Ôi ! Thật là bi đát ! ... Không việc làm, không tiền lương . Nghỉa là ... Chết đói đã nhìn thấy nhỡn tiền .
Trước tiên là ông đem đứa cháu mới hơn 1 tuổi ra bắc . Giải pháp cấp bách ấy của ông rất minh mẫn . Thật không hổ với cái chức vụ trưởng vụ tổ chức một thời oanh liệt của ông . Nuôi thêm một đứa cháu , nhưng ... Ơn Trời ... Cậu , dì nó cũng đã có việc làm . Nên gia đình không khó khăn như trước nữa .
Mấy tháng sau , do quan hệ quen biết , nhưng chủ yếu vẫn là năng lực làm việc . Trình độ nghiệp vụ , và ngoại ngữ khá thành thạo . Nó đã thi tuyển được vào làm việc trong một công ty xuất khẩu của nghành ngoại thương . Đồng lương tương đối khá , công việc ổn định . Thật là " ông Trời không tuyệt đường của người hiền "
Nó làm việc quên ngày tháng . Làm thêm ngoài giờ bất kể lúc nào cơ quan cần đến . Đồng lương và phụ cấp làm thêm khá cao . Nó nuôi mình , nuôi con ăn học . Giửi về phụ giúp ông bà nuôi đứa con nhỏ . Mà vẫn không hết . Sau vài năm dành dụm , nó đã mua được một miếng đất khoảng 100 M 2 , và làm một căn nhà nhỏ . Ơn Trời ! Thế là con cháu bà thoát khỏi kiếp sống " vô gia cư " .
Căn nhà nhỏ đơn sơ , đồ đạc chẳng có gì , ngoài giường nằm và bàn học . Khuất nơi bìa của khu rừng phòng hộ . Chỉ cách bãi sau bờ biển Vũng tầu chừng 200 m . Ban ngày xôn xao tiếng sóng biển và ríu rít tiếng chim ca . Ban đêm lồng lộng gió trùng khơi . Chốn dung thân nhỏ nhoi nghèo nàn nhưng ấm cúng . Nó vừa đi làm , vừa nuôi con , vừa tiếp tục học đại học . Ôi ! Thật là vất vả ! Nó gầy rộc đi , chỉ còn da bọc xương . Nhưng được cái , công việc cơ quan rất chu đáo , và cả mẹ và con đều học giỏi .
Bốn năm sau , nó tốt nghiệp đại học kinh tế , với tấm bằng xuất xắc . Thằng con trai cũng vào cấp 2 với điểm cao nhất trường . Lòng bà cứ mừng khấp khởi , với ý nghĩ , " Có lẽ ông Trời thương tình , đã buông tha cho đứa con gái hẩm hiu của bà . Mong rằng cuộc đời nó từ nay hết lận đận .
Thế rồi ! ... Nó có bạn ... Là một người đàn ông đứng tuổi , có chức tước , có học vấn . Được cấp học vị tiến sỹ bởi một trường đại học danh tiếng ở nước ngoài . Nghe đâu , nhà nước đang xem xét để phong " anh hùng lao động " . Con cái ông ta đã khôn lớn , nhưng người vợ thì sớm qua đời... Nó viết thư cho bà nói rằng : " đó là một người tốt , và ông ta rất thương yêu lũ con của nó " . Bà thở dài trong niềm vui chua xót , sau khi đọc thư con gái . Ông Trời ơi ! Sao ông lại cay nghiệt đến vậy chứ ! ... Con gái bà mới 30 tuổi thôi mà ? Người đàn ông kia thì đã gần 60
Nhưng rồi bà cũng chặc lưỡi và tự bảo mình : " Đó cũng không phải là trường hợp hy hữu " . Thủa xa xưa , lịch sử đã ghi lại rằng : Uy viễn tướng công 73 tuổi còn cưới vợ thiếp , mà người vợ thiếp ấy mới 20 tuổi , có sao đâu ? Ngài vẫn được dân cả nước lập đền thờ ở khắp nơi kia mà ! Lại còn là đề tài để lại cho hậu thế những áng thơ tuyệt tác . Lưu truyền đến ngày nay . "
" Tân nhân lục vấn lang niên kỷ "
" Ngũ thập niên tiền , nhị thập tam "
Nghĩa là người vợ mới hỏi chồng rằng : " năm nay chàng bao nhiêu tuổi ? " người chồng trả lời : " năm mươi năm trước thì ta 23 tuổi "
Ý nghĩ ấy làm bà có phần yên tâm . Từ nay , cái gia đình nhỏ bé khuyết thiếu kia , may ra thì được yên ổn .
Ấy thế mà ... " ngày vui ngắn chẳng tầy gang " . Người đàn ông ấy đột nhiên vướng vòng lao lý . Nghe đâu vì sự lún sụt của một công trình xây dựng lớn tới tầm cỡ quốc gia . Tai hoạ lại đổ ụp xuống đầu đứa con gái tội nghiệp của bà . Mặc dù cái công trình ấy , đã hoàn thành từ khi nó chưa quen biết ông ta .
Ông ta bị giam tại Hà Nội . Nó khẩn khoản xin bà giúp nó đi thăm nuôi . Bà thương con gái lắm . Nên đã nhận lời làm cái việc mặt dạn mày dầy là : " Đi nuôi tù " hộ nó .
Ròng rã 3 năm trời , mỗi tháng 2 lần , bà sắm sửa , nào thức ăn , lương thực , thuốc men , áo quần . Lóc cóc đi xe ôm vào trại giam . Những cái nhìn khinh thị của cảnh sát , từ gác cổng , đến các phòng , làm bà cứ có ý nghĩ : " Họ coi mình cũng giống như tên tội phạm " . Mùa đông thì chăn len , áo ấm , mùa hạ thì từ tấm khăn mặt , đến hộp xà phòng . Ba năm trời . Bà đi thăm nuôi một người tù mà bà chưa hề biết mặt lại phải nhận là " người thân " .
Mãn hạn tù , ông ta được tha . Con cháu bà vui vẻ . Còn bà thì ngượng ngùng nhận lời gọi
" mẹ " , của người đàn ông đã xuýt xoát tuổi mình . Ông ta nói rằng : " Suốt đời mang nặng công ơn nuôi nấng của bà , trong những năm ông ta ở tù . Xin thề sẽ yêu thương con cháu bà để trả công ơn ấy .
Lời thề ! Lại là lời thề ! ... Hai mươi năm trước ... Là lời thề của một ... Giáo sinh . Mười ba năm trước là lời thề của một quân nhân . Bây giờ , là lời thề của một học giả , một quan chức , một " anh hùng " ... Bà tin ... Bà tin ...
Đã gần 70 tuổi . Đã đứng vào đội ngũ " nhân sinh thất thập ... " Bà đã sống qua 3 chế độ , hai thế kỷ . Vui buồn , sướng khổ , hỷ nộ , ái ố , của kiếp người , cũng đã nếm trải cả rồi . Nhìn vào mắt người cũng biết nắng , biết mưa . Nhìn vào mặt người cũng biết thiện , biết ác . Thế mà sự nông sâu của lòng người thì không biết được . Thật thấm thía cái ý nghĩa sâu sắc của câu ca dao :
" Sông sâu còn có kẻ dò
Lòng người ai dễ mà đo cho tường
Một ngày cuối thu đầu đông . Trời se lạnh . Những chiếc lá vàng theo gió heo may , lìa cành , rơi nhẹ nhàng . Xuống khoảng sân trong mảnh vườn bé nhỏ của bà . Một cuộc điện thoại . Đó là của ông ta . Ông ta vừa khóc vừa nói :
- Mẹ ơi ! Con đau khổ quá ! Tự nhiên em trả lại con số tiền gần 1 tỷ đồng , mà con đưa em giữ . Con nói thế nào em cũng không cầm . Con giửi ra Hà Nội cho mẹ nhé ? Mẹ ơi ! Suốt đời con không quên công ơn mẹ ! Suốt đời con không trả được công ơn mẹ ! Ông ta cứ khóc nấc lên trong máy điện thoại . Làm cho bà thật bối rối . Mãi sau mới bình tĩnh được . Bà trả lời thế này :
- Bác ạ ! ( từ trước tới nay , bà vẫn chỉ gọi ông ta là bác , coi như gọi thay cho các cháu ) . Tôi không biết chuyện gì sẩy ra , nhưng tôi nghĩ , bác và mẹ nó , đủ lý trí , để quyết định mọi vấn đề , về tình cảm , về tài chính , của hai người . Tôi tôn trọng mọi quyết định của các bác . Còn về khoản tiền 1 tỷ ấy , bác đừng giửi cho tôi , bởi không liên quan gì tới tôi cả . Tiền bạc là vật ngoài thân , ai cầm mà chẳng được . Bác cũng không nên quá đau lòng vì chuyện ấy làm gì .
Tối đó bà gọi điện cho con gái . Giọng nó thật buồn .
- Chúng con chia tay rồi mẹ ạ ! Con không định nói với mẹ . Sợ mẹ vì thương con mà đau lòng . Anh ấy nói rằng : " con trai anh ấy tuyên bố trước gia đình là : nếu bố đi bước nữa , thì nó đi bụi đời " . Mà anh ấy không thể bỏ con của anh ấy được . Nên con quyết định chia tay . Con đã trả lại anh ấy tất cả tài sản , tiền bạc , mà bấy lâu nay con giữ . Con cũng đã xin chuyển công tác và đưa các cháu lên Sài Gòn sinh sống . Con buồn lắm ! Nhưng mẹ đừng lo . Con sẽ vượt qua được .
Bà lại mất ngủ hàng tháng trời . Đêm đêm , những giọt nước mắt âm thầm cứ thi nhau lặng lẽ rơi xuống gối . Ôi ! Con gái của bà ! Đứa con trân chuyên , chìm nổi . Bà lại tự trách mình ngu dốt , đã không biết chọn ngày lành tháng tốt mà sinh con .
Trớ trêu thay ! Chỉ một tháng sau cuộc điện thoại đẫm nước mắt kia . Ông ta cưới vợ ! Một cô hàng cà phê mới 20 tuổi , là con của bà mẹ cà phê mới 46 tuổi . Chẳng biết con trai ông ta có đi bụi đời hay không ?
Báo cái tin ấy cho bà là con gái . Bây giờ bà mới thấy nó khóc ... Còn bà , bà chỉ thấy ghê tởm . Bình tĩnh bà nói với con :
- Nín đi con , và cũng đừng đau khổ . Loại tiểu nhân bỉ ổi ấy không đáng để cho ta phải nhỏ nước mắt . Trời ở trên đầu , Đất ở dưới chân , quỷ thần ở hai vai . Những kẻ làm điều táng tận lương tâm , Trời , Đất , Quỷ thần đều biết cả .
Viết tại Hà Nội tháng 9/2012
- Thi đàn Việt Nam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
Bài đăng
0 nhận xét:
Đăng nhận xét