Nguyên văn ghi chép được của cụ Lương văn Thái
BÀI THƠ NHƯ SAU
Thượng thiên thanh lưu tiêu Quánh trụ
Sơn đầu Nguyệt ấn khách minh tiên
Đình diện phong lai hoa vũ phượng
Thạch căn tú bản uyển sơn thành .
Tôi xin có mấy lời thiển cận , mong được dãi bầy cái hiểu biết nhỏ nhoi của mình như sau :
Đây là bài thơ cổ , thể " thất ngôn tứ tuyệt " , loại thơ Đường luật , được lưu truyền trong dân gian bằng cách truyền miệng . Do vậy không thể tránh khỏi nạn " tam sao thất bản " . Tỷ dụ như câu đầu " thượng thiên thanh lưu tiêu Quánh trụ " .
Thượng Quánh là một xóm của xã Thanh Tài ( Đồng văn ) . Nơi có bến đò ngang qua sông Lam . Có hòn đá Ông Mụ rất lớn dưới giòng sông , khi nổi khi chìm tuỳ theo sự vơi đầy của giòng nước . Đối diện với đền Lam giang cổ kính linh thiêng , nằm trên một ngọn núi không cao , nhưng vỉa đá lại lấn quá ra giòng sông . Chắn ngang giòng nước chẩy , trông giống như cái đầu con Thần Mã , đang vươn cổ ra giữa giòng sông uống nước . Người xưa gọi đó là " Cổ Ngựa " . Mỗi năm khi đến mùa lũ lớn , nước từ thượng nguồn đổ về . Bị cái đầu con Thần Mã chặn lại . Bắt buộc phải đổi giòng từ tả ngạn sang hữu ngạn . Sự đổi giòng ấy đã biến nơi đây thành cái vực nước khổng lồ , gọi là : " vực cổ ngựa " , hùng vỹ và oai phong . Nhưng cũng là nỗi kinh hoàng cho những người sống trên sông nước . Nước đổi giòng , đổ thẳng vào hòn Ông Mụ nơi bến Quánh . Chẳng biết xa xưa , liệu có mối oan tình nào , trên bến đò ngang này ? Mà Trời Đất tạo nên Ông Mụ , để ghi dấu một mối tình cuồng si của thế nhân . Cũng là để gửi một tối hậu thư lên Thượng Đế .
Suy nghĩ như thế , nên Tôi cho rằng : cái " Trụ " của bến Quánh trong bài thơ này là hòn Ông Mụ . Hòn Ông Mụ là hòn đá mằm giữa giòng sông , vậy thì " nước chẩy đá mòn " . Chỉ có giòng nước lũ từ thượng nguồn đổ về hàng năm mới làm tiêu dần cái " trụ của bến Quánh " . Nên câu thơ đầu phải là :
" Thượng thuỷ thanh lưu tiêu Quánh trụ "
Đó là phần ý nghĩa , còn về niêm luật thì , chữ thứ 2 và chữ thứ 6 trong một câu dều phải cùng vần mới đúng luật Đường thi . Có nghĩa là : chữ " thiên " vần bằng , chữ " Quánh " vần trắc là sai niêm luật . Chữ " thuỷ " và chữ " Quánh " thì đều là vần trắc cả . Hơn nữa , chữ " thượng thuỷ " nghĩa là : lũ từ thượng nguồn , nghe ra hợp với kiến giải trên đây .
" Sơn đầu nguyệt ấn khách minh tiên "
Ôi ! Tài thơ phú của người xưa quả là siêu phàm . Chỉ với một câu thơ bẩy chữ ngắn ngủi , mà đã vẽ ra cả một bức tranh sơn thuỷ hữu tình . Cảnh trăng treo đầu núi Quánh , lồng bóng xuống giòng sông Lam biếc xanh hiền hoà . Ai được chiêm ngưỡng mà chẳng nghĩ rằng mình đang lạc trong chốn bồng lai tiên cảnh .
Cảnh tiên , nơi có thần tiên tụ hội . Linh khí của Đất Trời , đã sinh ra nhiều người đẹp . Địa danh" Tiên kiều " chắc rằng có từ thời ấy . Tương truyền con gái Tiên Kiều nhan sắc chim sa cá lặn , ai nhìn thấy cũng ngỡ là mình được gặp Tiên nữ nơi động Thiên thai . Nhiều Vương tôn , công tử , anh hùng hào kiệt , sỹ phu quân tử . Đã rước về làm chính thất hoặc thứ thê . Nhan sắc và lòng nhân từ của các mỹ nhân ấy , còn lưu truyền tới ngày nay . Như cụ bà đốc Nhẫn là phu nhân của giòng họ Đặng trâm anh thế phiệt .
Trời Đất ban cho vùng này cảnh núi sông hùng vỹ , thì cũng ban cho con người nơi đây giáng vóc ngọc ngà , cốt cách thanh cao . " trăng tròn mặt nguyệt , núi sa dạng mày , dung nhan cốt cách ai tầy " . Cổ nhân dậy rằng " người đẹp là báu vật của tạo hoá " , quả không sai . Vùng đất Đồng văn Thanh tài từ xa xưa cho tới ngày nay vẫn còn giữ nguyên vẹn những tên làng , tên xóm . Mà khi đọc lên ta đã thấy phảng phất hình bóng mỹ nhân trong những câu thơ cổ :
" Sơn đầu Nguyệt ấn khách minh Tiên
Đình diện phong lai hoa vũ Phượng "
Xóm Tiên kiều nằm ngang núi Quánh , đối diện qua giòng Lam giang . Nơi Nguyệt âm công chúa đã đặt xuống thế gian , cái dấu ấn nhan sắc của mình . Để sinh ra con cháu mày ngài mắt phượng . Và cũng để lại địa danh Phượng Đình . Đẹp đến mê hồn , khi ta hình dung ra cảnh : Trước sân đình hàng hàng cây phượng vỹ , lá mướt xanh , hoa từng chùm , cháy bùng lên như lửa . Đang nhẩy múa những vũ điệu đam mê , theo làn gió thổi . Tiền nhân đã có kiến giải ghi lại rằng : Địa danh Phượng đình còn được gọi là Phương trì hay Phượng trì . Mới nghe ra thì tưởng như chẳng ăn nhập gì vào ý nghĩa của câu thơ
" Đình diện phong lai hoa vũ Phượng "
Nhưng Tôi lại hiểu rằng : Phượng trì hay phương trì cho ta thấy , nơi đây cảnh đẹp không chỉ có ở đình Làng . Mà trong mỗi nhà dân xưa đều có ao nhà , quanh bờ ao đều trồng Phượng vỹ . Có một thời đây còn được gọi là " Làng Ao " .
Một miền đất bán sơn địa xa xôi . Được ôm ấp bởi một giòng sông thơ mộng và được bao bọc chở che bởi những dẫy núi giăng thành . Mà cuộc sống của dân quê lại ung dung đến vậy , thanh bình đến vậy . Con người thì trai tài gái sắc . Đáng để danh thơm vang ra bốn cõi . Vậy tên Phương trì cũng là đúng ý nghĩa .
Hình sông thế núi đã tạo ra cốt cách con người , thì cốt cách con người mang hình sông thế núi . " Thạch căn tú bản uyển sơn thành "
Cốt cách vững vàng như đá núi . Tinh thần đẹp như gấm hoa . Là thứ căn bản tạo dựng nên vùng đất này và con người nơi đây . Tôi còn biết rằng , nơi xóm Thạch sơn của xã Thanh tài này . Cả một vùng rộng lớn có cấu tạo địa chất rất kỳ lạ . Nằm bên dưới lớp đất đai mầu mỡ của ruộng đồng , cho Ta trồng cấy lên lúa gạo , cây trái . Đời đời nuôi sống nhân gian , bằng tinh hoa của Đất Trời . Dưới lớp tinh hoa ấy đều là đá khối . Tôi hiểu rằng , lớp đá ấy là ấy là nguồn gốc của tên gọi " xóm thạch sơn " , và cũng là linh hồn của câu thơ " Thạch căn tú bản uyển sơn thành " . Vượt lên tất cả , lớp đá ấy đã tạo nên cốt cách của con người nơi đây . Vững vàng , gan góc , trung kiên , thông minh và dũng cảm .
Sách sử ghi lại rằng : Tiền nhân nơi đây có người đã bán hết gia tài điền sản , đi theo nhà chí sỹ Phan bội Châu , trong phong trào đông du cứu Quốc . Có nhiều người đi theo cách mạng chống Pháp từ khi còn niên thiếu . Bị pháp bắt tù đầy khắp các nhà lao của chế độ Thực dân như Côn lôn , Lao bảo , Phú quốc , Buôn mê ... Lòng trung trinh của các bậc tiền nhân ấy . Đã được giang sơn , đất nước và nhân dân ghi tạc . Nên đã có người làm tới quan Thượng thư , nhị phẩm , tam tứ phẩm Triều đình . Và đều là quan thanh liêm , uyên thâm , mẫn tiệp , để tiếng lưu danh muôn đời .
Ngày nay , con cháu Thanh tài , Đồng văn , Thanh chương . Lớp thanh niên tráng kiện là di sản của đá Thạch sơn , Quánh trụ . Lớp con gái đẹp xinh tài đảm thừa hưởng nhan sắc Tiên kiều , Phượng vũ . Đang ngày đêm làm đẹp tươi giàu có cho quê hương .
Nửa thế kỷ Tôi làm dâu bến Quánh . Tình người , tình đất , tình sông , tình núi , nơi đây đã là cả cuộc đời Tôi . Là máu thịt , là hơi thở , là niềm vui , nỗi buồn và cả đắng cay chua xót nữa . Bất luận thế nào , Tôi vẫn thấy mình là người con bến Quánh . Xin gửi tình yêu thương và lòng thành kính trong bốn câu thơ :
Dù cho sông cạn đá mòn
Thương nhau quẩy gánh bồ hòn theo nhau
Tôi về bến Quánh làm dâu
Quê chồng nghĩa nặng tình sâu quê chồng .
Tới hương hồn người xưa đã viết bài thơ bất hủ
Thượng thuỷ thanh lưu tiêu Quánh trụ
Sơn đầu Nguyệt ấn khách minh Tiên
Đình diện phong lai hoa vũ Phượng
Thạch căn tú bản uyển sơn thành
Và cũng gửi tình yêu thương tới người xứ Quánh , Thanh tài . Tới Lam giang , rú Nguộc , Tiên kiều , Phượng vũ , Thạch sơn . Mong cho ngàn đời nước không làm " tiêu Quánh trụ " . Để tình yêu quê hương cứ sáng mãi giữa Thanh Thiên .
Nguyễn thị Vinh. Viết tại Hà nội. Tháng 12/2013
- Thi đàn Việt Nam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
Bài đăng
0 nhận xét:
Đăng nhận xét